Hartelijk dank allemaal en in het bijzonder Losgoud (Ben), Decktap en Hobbyman (Willem)!
Mede dankzij jullie hulp draaien de beide cassette-tapes inmiddels op volle toeren!
Terwijl ik dit zit te schrijven, vullen volle Shadows-klanken mijn huiskamer!
Da’s pas genieten!
Alle reden om nog even terug te kijken op de afgelegde weg en hoe we uiteindelijk de oorzaak van de problemen vonden én konden oplossen!
Capstan-slip en tape-squeal.Beide verschijnselen traden op bij beide Shadows-cassttes.
Het zijn twee verschillende tape-problemen, omdat ze zich aan de verschillende zijdes van de tape voordoen en vaak niet gelijktijdig opteden.
Maar hebben wel een gemeenschappelijke oorsprong!
Capstan-slip. Het keerpunt in de zoektocht naar de oorzaak, kwam op het moment dat ik via het inspectieluikje in mijn M/K-recorder met een LED-lampje zag hoe de capstan nog draaide, terwijl de roller stil stond en de tape niet meer werd getransporteerd.
Direct daana sloeg de recorder af. Zie reactie #11.
Uitgaande van de wetenschap dat het tape-transport gebaseerd is op het klassieke mechanica-principe van de wrijving (krachtoverdracht door frictie – in dit geval dus de frictie tussen de super gepolijste capstan en de tape )
1 - kon de conclusie niet anders zijn dat er zich op het tape-pad “iets” bevond dat de wrijvingscoëfficiënt omlaag haalde: d.w.z. vuil wat daar niet hoorde.
En met de schoonmaak-methode uit reactie # 40 bleek het mogelijk het pad weer schoon te maken, waardoor beide tapes zich thans weer vlekkeloos laten transporteren.
Maar hoe komt dat vuil daar?
De tape bestaat uit polyester met bovenop de magnetische laag gewalst.
Maar de onderkant, die tegen de capstan loopt is het naakte polyester.
Polyester “bloedt” niet. Dus het vuil kan niet van die kant komen.
Maar de magnetische laag kan door degeneratie wél gaan “bloeden”.
Allerlei stoffen die tijdens de productie in de magnetische laag worden ingebracht, komen met het verstrijken van de tijd door diverse oorzaken aan de oppervlakte, zoals de stoffen die zorgen voor gladheid, waardoor de tape frictieloos langs te tape-head behoort te lopen.
De bovenkant en de onderkant van de tape hebben dus tegenovergestelde eigenschappen.
De bovenkant moet super-glad zijn.
De onderkant moet juist stroef zijn.
Omdat de tape in de spoel strak op elkaar gewonden ligt, draagt de bloedende magnetische laag de uitscheiding (hoe microscopisch ook) over op de laag die daaroverheen gewonden wordt.
Het is op deze uitscheiding (shed) dat de capstan gaat slippen.
Tape-squeal. Dit irritante geschraap /gepiep treed alleen op bij oude tapes en wel bij tapes waarvan de gladde, magnetische laag is gaan “bloeden”, dwz glijmiddel heeft verloren.
De niet meer zo gladde tape wordt langs de tape-head getrokken en komt nu door frictie tot vibreren.
Vergelijk het met de situatie dat je met je half-natte voet stevig over de rand van je stalen bad wrijft / rubt. De voet veroorzaakt trilling en het bad gaat klinken.
Dit verschijnsel treedt op ook op de tape-head: er ontstaat een trilling die doordringt tot in het audio-systeem.
Het impliceert wel dat er door deze wrijving slijtage aan de tape-head optreedt!
Je zou kunnen overwegen om tijdens de reiniging van de onderkant van de tape zoals beschreven in reactie #40, gelijktijdig de bovenkant te smeren d.m.v. een lapje met een drupje WD40.
Maar op jet moment dat dit smeermiddel via het opspoelen van de tape weer op de onderkant terecht komt, heb je weer kans op capstan-slip. Ik moet dat nog eens uitzoeken.
In ieder geval heeft Losgoud hierover een positief bericht gegeven: reactie #35.
Overigens heb ik de ervaring dat een tape die regelmatig wordt gedraaid ook beter gaat klinken.
Ik denk dat de oorzaak er van is gelegen dat bij de passgage van de capstan/roller de tape toch enigszins wordt “gekneveld” of gemasseerd, wat de mechanische eigenschappen –en dus de klankweergave- ten goede komt.
Ik vergelijk het met een auto die lang stil staat.
Die krijgt “vierkante”wielen.
Het rubber moet draaien en belast worden om zijn mechanische eigenschappen, zoals elasticiteit, te behouden.
In ieder geval is het mijn stelling dat het regelmatig afspelen van een tape het behoud van de tape bevordert.
-------------------------
Noot )
1.
De zienswijze zoals beschreven in reactie #13 is dus niet juist gebleken.
Daar veronderstelde ik nog –die zienswijze volgend- dat de capstan de roller aandrijft en de roller vervolgens de tape mee neemt.
